De afronding van het StemUp leertraject Let’s Invent op het Fioretti College laat zien dat er grote stappen zijn gezet in het STEM onderwijs: ten opzichte van het eerste pilotjaar is de kwaliteit van de UpCycle creaties groter en er doen vele malen meer leerlingen mee met de ontwerpwedstrijd. Genoeg om trots op te zijn, maar doorontwikkeling vereist een kritische blik, weten ze in Veghel: “Soms stap je toch twee keer in dezelfde valkuil.”
Het zijn de woorden van Mieke Lucassen, Vakgroepvoorzitter Mens en Natuur en coördinator van het StemUp leerprogramma op de school. Ze ziet bijna honderd tweedejaars vmbo en mavo-leerlingen zich verzamelen rond tafels in de aula van haar school om hun ontwerpen te tonen aan het publiek. Enkele ouders zijn aanwezig en een vakjury kijkt aandachtig naar de producten van gerecyclede materialen die worden aangeprezen. Wat een verschil met een jaar geleden, toen niet meer dan vijftien scholieren het leerprogramma van StemUp afrondden in het technieklokaal van de school.
Professionele zenuwen
“We hebben er bewust voor gekozen om groot uit te pakken met een presentatie voor publiek”, verklaart Lucassen. “Dat vinden ze best spannend,” vult Fabiën Bruine de Bruin aan. De begeleider van het duurzaamheidsproject ReUse van StemUp partner De Uitvinders vervolgt: “Vorige week konden leerlingen hun werk bij ons online presenteren bij wijze van digitale warming-up. Dat ging prima. Dat ze het nu in levenden lijve moeten presenteren, is voor velen doodeng.” Lucassen en Bruine de Bruin kozen desondanks samen met techniekdocenten Maikel de Koning en Pieter Oosterwijk voor een professioneel aangeklede presentatiemiddag: “Het geeft ze het gevoel dat het ontwerp er echt toe doet, en daardoor zetten ze net even een tandje erbij tijdens het maakproces,” geeft de coördinator aan.
Op zoek naar balans
De uitbundige afronding van het project was geen uitgemaakte zaak voor het STEM team van de school. “STEM gaat meer om het leerproces dan om het leerresultaat, en dat is ook de filosofie achter Onderzoekend & Ontwerpend leren,” meent Remco Liefting, StemUp coach van WisMon. “Het zijn lastige overwegingen,” geeft Bruine de Bruin toe. “Een beetje vallen-en-opstaan hoort bij een ontdekkingstocht, maar aan de andere kant is de tijd beperkt en is niet iedere leerling even zelfredzaam. Dus je móét wel bijsturen, want je wilt natuurlijk wel dat ze trots kunnen zijn op hun resultaat. ”
Lucassen: “Het is een flinke uitdaging om een balans te vinden. De nieuwe groep leraren gaf na het vertrek van docente Liset van Kilsdonk (zij droeg het project vorig jaar, maar werkt nu op een andere school) aan behoefte te hebben aan een draaiboek voor meer houvast voor henzelf en hun leerlingen. We zijn daar mee aan de slag gegaan, maar zo werd het traject onbedoeld soms toch best weer theoretisch. En dat terwijl we in de evaluatie van vorig jaar vaststelden dat een meer praktische aanpak voor leerlingen goed zou zijn. Soms stap je zo toch twee keer in dezelfde valkuil.”
Meer dan een workshop
Het moge duidelijk zijn: StemUp is veel meer dan een workshop of ‘leuk project’. Het betekent vanuit een pilot uitbouwen naar structureel STEM onderwijs op school. Het vraagt om enthousiasme in het schoolteam, maar ook om begrenzing en verankering via een ambitieplan en taakverdeling (zo onderstreepte het vertrek van Liset van Kilsdonk nog maar eens). Het vereist StemUp partners die frisse energie en inzichten leveren, maar die moeten uiteindelijk wel geïntegreerd worden in een bestaand lesprogramma met bijbehorende leerdoelen. Geen school ontkomt bovendien aan begrotingsvraagstukken: hoe komt de financiering rond van de tijdsinvestering van docenten en de expertise en materialen die in huis gehaald worden? Stuk voor stuk kwesties die vragen om zorgvuldige afwegingen, overleg en de moed om de STEM uitdaging aan te gaan.
StemUp
StemUp is een leer- en ontdekprogramma voor het eerste en tweede leerjaar van het voortgezet (speciaal) onderwijs, ontwikkeld door ASML, dat jongeren wil inspireren om te kiezen voor studie en werk in Techniek & Wetenschap. Scholen worden ondersteund door een StemUp coach en kunnen momenteel kiezen uit vier ondersteunende leerprogramma’s voor het bereiken van hun STEM ambitie.
Wendbaar
Op het Fioretti College is dat na het eerste pilotjaar volop gebeurd. “Maar ook tijdens het traject moet je wendbaar zijn,” vult De Koning aan. “De interesses van de leerlingen zijn heel divers, en het is fijn dat we daar op in konden spelen. We vroegen om houtbranders, naaimachines en lasersnijders zodat ieder zijn of haar groepsproject kon uitvoeren. Die kwamen er, en dat was mede te danken aan subsidiegelden die via Techniek Loket Noordoost-Brabant.”
Het resultaat mag er zijn, wordt deze middag duidelijk. Tassen, stoeltjes, kettingen en nog veel meer kunnen rekenen op belangstelling. Lynn, Lynn en Dieuwke hebben een inklapbare business – telefoonhouder gemaakt van oude snijplanken. Het is stevig, eenvoudig inklapbaar en mooi afgewerkt met een metaalplaatje met daarop de woorden Recycle, Reuse, Repeat. Ze hebben er de publieksprijs en daarmee ook een trip naar het NEMO Science Museum in de hoofdstad mee verdiend.
De vakjury wees het Flower House aan als winnaar: vier meisjes maakten een combinatie van vogelhuisje en plantenbak, wat er volgens hen voor zorgt dat kopers twee vliegen in een klap slaan: én vogels hebben een toevluchtsoord én de tuin wordt groener. Het is niet alleen de originaliteit van het idee die de jury overtuigde, ook de uitwerking is zeer netjes te noemen. Met de presentatie tenslotte onderscheiden de leerlingen zich: ze leggen de bezoekers graag uit waar hun creatie voor dient en hebben zeer professioneel uitziende flyers over hun Flower House klaarliggen voor de bezoekers.
De volgende uitdaging
De makers van het Flower House hebben een textieldruk-workshop gewonnen in De Ontdekfabriek in Eindhoven. Een mooi vooruitzicht, maar waar kunnen ze op terugkijken? Wat hebben ze geleerd de afgelopen weken? “Het is best leuk om te doen,” geven ze aan op een ogenschijnlijk laconieke manier die kenmerkend is voor jonge tieners, “maar de samenwerking…” Ze wisselen snel een paar blikken uit. “Tsja, dat ging niet helemaal vanzelf.” Het is een sentiment dat meer speelt, is het STEM team van het Fioretti College opgevallen. Hoe zorg je ervoor dat iedereen in zijn groep net zo veel kan, wil en durft bij te dragen?
Nog een thema voor de komende evaluatie. Goed STEM onderwijs komt niet vanzelf, je moet er hard voor werken. En dat is heel erg leuk. Volgend jaar weer, maar dan nog beter!
Kijk voor inzendingen aan de wedstrijd op www.letsinvent.nl.
